Маладая і дынамічная эканоміка Індыі не перастае здзіўляць. З пачатку 90-х ВУП краіны прытрымліваецца правіла "толькі ўверх". На думку экспертаў, у наступныя некалькі гадоў Нью-Дэлі зможа абысці ў тэмпах росту нават Кітай. А ўжо ў 2019 валавы ўнутраны прадукт перасягне ВУП Расіі, Бразіліі і Інданезіі разам узятых.
Такое ажыўленне вялізнага рынку замежны капітал без увагі пакінуць не можа. Інвестары актыўна ўкладваюць у індыйскія актывы. Нацыянальная валюта стабільная, а цэнтральны банк павялічыў золатавалютныя рэзервы да рэкорднай сумы 330 млрд долараў. Пры гэтым Індыя - адна з самых маладых нацый сярод краін з рынкам, які фарміруецца. Амаль палова грамадзян не дасягнула 25 гадоў.
Летась урад Індыі запусціў 5 маштабных нацыянальных праектаў мадэрнізацыі. Чым могуць дапамагчы беларусы? Усе нюансы дэталёва вывучыў наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў. У паўднёваазіяцкай рэспубліцы ён правёў тыдзень. Аб прарывах бягучага года і перспектыўных кірунках партнёрства наш вялікі рэпартаж з Мінска і Нью-Дэлі.
Летась адгэтуль, з урадавага квартала ў Нью-Дэлі, была запушчана маштабная праграма, як сказалі б у Мінску, мадэрнізацыі Індыі. Па амбіцыёзнасці яе можна параўнаць хіба што з вялікай зялёнай тэхналагічнай рэвалюцыяй 60-х, якая накарміла і пераўзброіла тэхнічна ўсю Азію. Новы асабліва індыйскі праект мадэрнізацыі ініцыяваны і распрацаваны сумесна прэзідэнтам, парламентам і ўрадам. Іх рэзідэнцыі тут побач, дзве хвіліны пешшу адна ад адной. Усяго ў праекце пяць кірункаў: тэхналогіі і вытворчасць "Зрабі ў Індыі" - беларускія СП па агратэхніцы і БелАЗах як нельга дарэчы. Другі вектар - "Чыстая Індыя", чысціня і наша крэда. Лічбавая Індыю - нашы IT-сфера, ПВТ і "Вялікі камень". А яшчэ "Разумныя гарады" і "Умелая Індыя". Апошняе і зусім беларускі канёк - магутная сістэма прафтэхадукацыі і адукацыйныя паслугі на экспарт. Г.з. у новай Індыі, аб'яўленай прэзідэнтам і ўрадам, вялізнае поле для нашых нацыянальных магчымасцяў і амбіцый.
Галоўнае, чаго заўсёды не даставала ў праектах, - гэта вольныя і недарагія грошы. Сусветны крызіс моцна абяскровіў нават сусветных эканамічных гігантаў. Двайное рашэнне прывёз у Мінск прэзідэнт Індыі - крэдытную лінію і рыначны статус нашай эканомікі, які дазваляе браць у пазыку ў міжнародных крэдытораў.
Манодж Кумар Бхарты, Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Рэспублікі Індыя ў Рэспубліцы Беларусь: "Падчас візіту індыйскага лідара ў Беларусь была заяўлена крэдытная лінія аб'ёмам звыш 100 мільёнаў долараў. Плюс наш урад прызнаў рыначны характар беларускай эканомікі. Гэтыя два рашэнні будуць мець ключавы эфект для інтэнсіфікацыі індыйска-беларускіх адносін у эканоміцы. Таксама мы ўпершыню падпісалі 7 пагадненняў у акадэмічнай і адукацыйнай сферы. Гэта гарантуе прамыя адносіны і трывалыя сувязі паміж канкрэтнымі інстытутамі і навучальнымі ўстановамі нашых краін".
Праект "Умелая Індыя" ў любой іншай частцы свету назвалі б рэвалюцыяй у адукацыі. Але тут, выконваючы запаведзі Гандзі, шануюць сціпласць. Хоць планы фантастычныя: паўмільярда маладых індусаў вывучаць на інжынераў, будаўнікоў, швачак, слесараў і г.д., стварыўшы цэлую армію кваліфікаваных "сініх каўнерыкаў". Беларусь з яе ўнікальным вопытам і базай прафтэхадукацыі мае намер уменне экспартаваць.
Віталь Прыма, Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Рэспублікі Беларусь у Рэспубліцы Індыя: "Г.з., у розных штатах стварыць цэнтры прафтэхадукацыі з улікам нашых праграм, выкладчыкаў і тэхналогій адукацыі. Вось такі ўдзел у праграме "Умелая Індыя".
Англійская лексіка ў гродзенскім ВНУ не здзіўляе. Андрэй - адзін з тысячы студэнтаў беларуска-індыйскага IT-цэнтра. Чатыры гады таму ў яго сабралі інтэлектуальны капітал Парку высокіх тэхналогій, універсітэтаў Гомеля, Віцебска, Брэста і Гродна і індыйскіх IT-інкубатараў. Як вынік - новыя лічбавыя тэхналогіі абнавілі лічбы экспарту галіны. Беларускі пераваліў за паўмільярда долараў, індыйскі - за 50. Шматлікія кантракты ўжо рэалізуем разам. А як інакш, калі вучыліся сумесна, на адной мове - англійскай, па адных праграмах.
Алена Лівак, дэкан факультэта матэматыкі і інфарматыкі Гродзенскага дзяржуніверсітэта імя Янкі Купалы: "Гэта цэнтр распрацоўкі перадавых тэхналогій. Індыйскі бок паставіў нам добрую тэхніку, сур'ёзны магутны сервер, 10 добрых камп'ютараў. Выдзелілі сістэму тэлевізійную, якую мы выкарыстоўваем для дыстанцыйнага навучання".
Гарадскі трафік Індыі нават у сталіцы - відовішча не для слабанервных. У мегаполісе відавочна не хапае аўтобусаў, камунальнай тэхнікі і банальна арганізацыі руху. Вырашаць праблему будуць адразу тры праграмы - "Разумныя гарады", "Зрабі ў Індыі" і "Чыстая Індыя". Для нашых пастаўшчыкоў тэхнікі, сумесных вытворчасцяў запчастак і сэрвісу, праграмістаў і дарожнікаў - новыя неабсяжныя магчымасці. Галоўнае не праспаць ініцыятыву і падтрымку на вышэйшым узроўні, упэўнены наш консул у Індыі Сітарам Шарму.
Сітарам Шарму, ганаровы консул Рэспублікі Беларусь у Індыі: "З улікам маштабаў мадэрнізацыі Індыі бізнес павінен сур'ёзна дадаць. Прэзідэнт Беларусі падштурхоўвае ініцыятыву, прапаноўваючы дапамогу ў выгадных праектах, якія напоўняць новым зместам нашы адносіны. Сёння Індыя адкрыта для такіх прапаноў. І не толькі як вельмі ёмісты рынак і эканоміка, якая расце, але і як найбліжэйшы партнёр і плацдарм для Беларусі ў кантынентальнай Азіі".
Накарміць 2 мільярды (гэта Індыя і суседзі), сфера, дзе нікога не трэба падштурхоўваць з праектамі і кантрактамі. Аграпрамысловы комплекс і так на ўздыме. У рамках візіту прэзідэнта Індыі Гомсельмаш заручыўся падтрымкай у стварэнні сумеснай вытворчасці, а МТЗ разлічвае пастаўляць да 20 тысяч машын штогод.
Раджыў Вахі, генеральны дырэктар па міжнародным бізнесе International Tractors Ltd: "Мы вельмі зацікаўлены як у стварэнні сумесных вытворчасцяў, так і ў прамых закупках беларускіх трактароў і дарожна-будаўнічай тэхнікі. Мы лічым, што доля беларускіх трактароў на індыйскім рынку можа быць вялікай. Сёння праглядваецца доля 5% ад нашага штогадовага попыту".
Адзін з эканамічных сланоў, на якіх гістарычна трымаецца беларускі экспарт у Індыю, - угнаенні. Пасля цяжкага крызісу тры гады таму ён зноў на нагах. У 2014 экспарт вырас на 70%. Сёння гаворка ідзе аб комплексных угнаеннях.
Раман Осіпаў, аналітык інвестыцыйнай кампаніі, Беларусь: "Мы вырабляем тры асноўныя ўгнаенні, якія, уласна, фарміруюць ураджайнасць - гэта азотныя, фасфатныя і калійныя ўгнаенні. Гэта самыя тры асноўныя, глабальныя віды ўгнаенняў ва ўсім свеце. І, натуральна, наладжваючы з імі адносіны ў форме сумесных прадпрыемстваў альбо ў іншых формах, можна працаваць на гэтым вялікім рынку, які расце".
Прарыў бягучага года - сэрвісны цэнтр БелАЗа ў Індыі. Насамрэч цэлая сетка з цэнтрам у Напру і дзясяткам аддзяленняў у кар'ерах. Дырэктар СП Самар Шакіл упэўнены, што так мы заваявалі давер кліентаў. Зараз нашых самазвалаў у Індыі - 10. Дзякуючы цэнтру выйдзем на 60, і гэта кансерватыўны вынік. Стратэгічная мэта - увайсці ў найбуйнейшыя тэндары ад урада і прыватных вугальных карпарацый. Найбліжэйшы - 100 самазвалаў для "Коўл Індыя" грузападымальнасцю 190 і 240 тон.
Самар Шакіл, выканаўчы дырэктар BelAZ-Enrika Mining Equipments Services, Беларусь - Індыя: "Дайце мне толькі шанц, і я пастаўлю столькі самазвалаў у Індыю, колькі зможа для нас зрабіць БелАЗ. Таму што я ўпэўнены ў гэтай тэхніцы. Я асабіста сачыў за тым, як яна працуе ў Паўднёвай Афрыцы і тут, у Індыі. БелАЗы выдатна спраўляюцца на любых кар'ерах і ў любых умовах здабычы, ад -50 да +50 на градусніку. І менавіта гэта мы прапагандуем. Мы хочам зацвердзіць БелАЗ як трэцяю разумную альтэрнатыву для індыйскай горназдабыўной галіны".
Індыя на нашым аптэчным прылаўку - гэта 370 прэпаратаў. Сотню з іх ужо выпускаем самі альбо сумесна. Плюс субстанцыі. Тут індыйцы сусветныя лідары, чые кампаненты выкарыстоўваюць вядучыя фармкарпарацыі ад ЗША да Аўстраліі, пацвярджаючы, што пры нізкім сабекошце яны эфектыўныя.
Фармбізнес Індыі прагматычны, а таму новыя вытворчасці мае намер адкрываць у самым льготным, буйным і перспектыўным індустрыяльным парку Еўропе - у беларускім "Вялікім камні".
Дайпуле Шрынівас Раа, кіраўнік прадстаўніцтва кампаніі "Доктар Рэды'С Лабараторыз Лімітэд": "Нам падабаецца Беларусь. Тут мы адчуваем не толькі палітычную стабільнасць, але і ўпэўнены ў надзейнасці партнёраў. Вы мост паміж Азіяй і Еўропай, адгэтуль можна бесперашкодна выходзіць на рынкі Еўразійскага і Еўрапейскага саюзаў".
Пазіцыя Беларусі - не проста закупляць аснову лекаў, а вырабляць у сябе для ўсёй прасторы вялізнай Еўразіі і далёкага замежжа. Так асвойваем новыя тэхналогіі, зарабляем на экспарце, замяшчаем дарагі імпарт і зніжаем кошт лекаў для сябе. Тры новыя фармпраекты ў Беларусі пачнуць працаваць ужо да канца будучага года.
Васіль Жарко, Міністр аховы здароўя Беларусі: "Інвестыцыйныя праекты: першы - на Белмедпрэпаратах сумесная вытворчасць з індыйскай кампаніяй "Лог Бэта". Гэта антывірусныя прэпараты. Сёлета праектаванне і пачатак пастаўкі лекаў, а ў наступным годзе ўжо будзе па поўным тэхналагічным цыкле. Другі праект мы рэалізуем у Бешанковічах, таксама пачатак вытворчасці сёлета, поўная загрузка прадпрыемства да канца наступнага года. І трэцяе прадпрыемства ў нас у Мінску таксама сумесна з індыйскай кампаніяй. Гэтая вытворчасць псіхатропаў, онкапрэпаратаў і кардыятонікаў".
Попыт Індыі ў адказ - гэта тэхналогіі і абсталяванне, асабліва ў хірургіі. Беларусь ужо выйграла тэндар на пастаўку новых аперацыйных сталоў. У будучыні арганізуе спачатку іх зборку, а потым і сумесны выпуск для ўсёй Паўднёвай Азіі.
Яшчэ больш важна - медадукацыя на экспарт. Беларусь адна з вядучых кадравых кузняў медыкаў у свеце. На 10000 чалавек у нас 39 урачоў. У Індыі толькі 7. Для параўнання ў Еўропе ў сярэднім - 32, у Расіі - 40, у ЗША і Канадзе - 22 урачы.
З улікам вялізнага насельніцтва індыйскі дэфіцыт гэта прыкладна 5 мільёнаў спецыялістаў - ад тэрапеўтаў да стаматолагаў і хірургаў.
Важна, што нашы медыцынскія ВНУ і цэнтры ўжо пазіцыянуюць сябе ў Індыі. Перавагі відавочныя: адукацыя якасная, але больш даступная, чым у ЕС або Штатах. Пры гэтым абсалютная бяспека і талерантнасць, што важна для прыезджых. Пакуль у нас толькі 128 студэнтаў-медыкаў з Індыі. Можам прыняць у некалькі разоў больш.
Надзейнасці дагаворам у ахове здароўя надае той факт, што ключавыя праекты, згодна з даручэннямі прэзідэнтаў і ўрадаў, патрануюць гандлёва-прамысловыя палаты Беларусі і Індыі.
Міхаіл Мятлікаў, старшыня Беларускай гандлёва-прамысловай палаты: "Вынік мы ўжо бачым, таму што падпісваецца 5 камерцыйных кантрактаў, у тым ліку пастаўлена медабсталяванне, якое распрацавана нашымі спецыялістамі. Яно ўжо сертыфікавана ў Індыі. І ў рамках праграмы "Рабі ў Індыі" ў найбліжэйшы час пачынаецца выпуск гэтага абсталявання ўжо ў Індыі".
Індыю, як самы малады мільярд на планеце і старажытную цывілізацыю, прынята лічыць не толькі рабочымі рукамі, але і душой Паўднёвай Азіі. Пасля гістарычнага візіту індыйскага лідара ў Беларусь тут нарадзілася новая мудрасць: "сэрца Еўропы" - Беларусь - і "душа Паўднёвай Азіі" - Індыя - проста абавязаны быць разам дзеля гармоніі еўразійскага і сусветнага жывога арганізма.
