Зараз усе фінансавыя ўстановы больш пільна паглядзяць на прыбыткі і расходы пазычальнікаў. Галоўная ўмова - штомесяц плаціць банкам не больш як 40 працэнтаў ад свайго прыбытку. Унесці карэкціроўкі ў агульныя правілы крэдытавання абавязаў Нацбанк. Рэгулятар заўважыў рэзкі ўсплёск цікавасці грамадзян да спажывецкіх крэдытаў і вырашыў падстрахаваць і банкі, і спажыўцоў ад магчымых фінансавых рызык. Каму могуць адмовіць у фінансавай падтрымцы, і як зараз выглядае крэдытны дагавор - вывучыла Вольга Анішчанка.
Аб тым, што на фінансавым рынку будуць перамены, банкі папярэдзілі загадзя. Рэгулятар у асобе Нацбанка абавязаў усе фінансавыя ўстановы да пачатку мая ўвесці каэфіцыенты пазыковай нагрузкі. Прасцей гаворачы, разлічыць адзіную для ўсіх формулу - супаставіць прыбыткі кліента з яго расходамі. Пры гэтым штомесячны плацёж банкам не павінен перавышаць 40 працэнтаў прыбытку пазычальніка.
Банкі падрыхтаваліся (бо ўсе разлікі робіць аўтаматыка) і вывелі свае методыкі працы з кліентам.
Алена Асаёнак, намеснік дырэктара дэпартамента рознічнага бізнесу Камерцыйнага банка: "Мы павінны дакладна разумець, што будзе ўваходзіць у гэтыя расходы. Кожны банк, вядома, будзе для сябе асобна вызначаць, але ў нашым банку мы для сябе вырашылі, што ў гэтыя расходы мы будзем уключаць толькі штомесячныя плацяжы па раней атрыманых крэдытах".
А вось якія прыбыткі падлічыць банк? Усё, як і раней. Возьмуць у разлік не толькі чыстую зарплату, але і іншыя паступленні. Усе віды стыпендый, аліменты, прыбыткі з-за мяжы або пенсіённыя налічэнні. А адмінусуюць з прыбытку толькі тое, што кліент завінаваціўся банкам, у тым ліку раней узятыя крэдыты, калі такія былі. Наяўнасць на ўтрыманні дзяцей або сукупны прыбытак сям'і рэкамендавана больш не ўлічваць. У банках прызнаюцца: так, зараз пазычальнік атрымае менш. Але гэтае зусім не прорва!
Алена Асаёнак, намеснік дырэктара дэпартамента рознічнага бізнесу Камерцыйнага банка: "Калі ў крэдытаатрымальніка заработная плата складае тысячу беларускіх рублёў, і ён звяртаецца да нас за спажывецкім крэдытам. Пры гэтым ён не мае непаўналетніх дзяцей, у яго няма запазычанасці па раней атрыманых крэдытах і няма заключаных дагавораў авердрафту і даручальніка. Па методыцы, якая раней выкарыстоўвалася, ён змог бы ў нас атрымаць 20 тысяч крэдыту. Гэта на пяць гадоў. На сёння ён зможа ў нас атрымаць толькі 13 тысяч".
Фінансісты згаджаюцца: новыя падыходы астудзяць запал пазычальнікаў. Маўляў, людзі часцей бяруць у доўг на пакупку імпарту. А гэта можа раскалыхваць беларускі рубель. Да таго ж абмежаванні стрымаюць апетыты грамадзян і дапамогуць адэкватна ацаніць магчымасці пры атрыманні крэдыту.
Міхаіл Грачоў, фінансавы аналітык: "40% - лімітава дапушчальная нагрузка на крэдытора, гэта насамрэч не нейкія жорсткія лічбы. Гэта зроблена, каб трохі астудзіць спажывецкі рынак, каб рост прыбыткаў адпавядаў узроўню спажывання".
Штомесяц аддаваць банкам не больш як 40% свайго прыбытку! Зараз гэта правіла будуць прымяняць таксама для лізінгавых аперацый, на ўзбраенне яго возьмуць і мікракрэдытныя арганізацыі. Але і тут ёсць выключэнні. Нацыянальны банк хоць і зрабіў гэтую норму не рэкамендацыйнай, а абавязковай для ўсіх банкаў, але пакінуў за імі права адыходзіць ад строгіх рамак і выдаваць да 10% пазык з парушэннем агульнага правіла.
Для каго ж банкі могуць зрабіць выключэнні, г.з. выдаць кліенту на рукі больш за норму 40%? Аказваецца, калі той захоча купіць тавар, як гаворыцца, не адыходзячы ад касы!
Дарэчы, умовы атрымання пазыкі, прапісаныя на паперы, зараз таксама празрыстыя. Банкі паведамяць і аб спосабе звароту грошай, і аб тых паслугах, якія акажуць за даплату. Прычым, з гэтага часу ніякага "пацеркавага" шрыфта! Усе фінансавыя ўстановы без выключэння абавязалі перайсці на адзіную форму крэдытнага дагавора.
Надзея Мельнік, галоўны спецыяліст дэпартамента рознічнага бізнесу Камерцыйнага банка: "Крэдытны дагавор друкуецца 12 шрыфтам. Дробнага шрыфта няма нідзе. Сёння насельніцтва звяртае ўвагу на ўсе пункты крэдытных дагавораў, і ўсё лёгка чытаецца".
Што важна, новыя правілы не вяртаюць даведкі аб прыбытках. Зараз дзейнічае заяўнічы прынцып. Банк фактычна верыць кліенту на слова: колькі той пакажа ў якасці зарплаты, такі і будзе выніковы разлік па крэдыце. Аднак у банках упэўніваюць: не варта думаць, што кантроль за плацежаздольнасцю беларусаў саслабне. Звесткі, вядома, правераць. І той, хто не здольны плаціць па даўгах, і па новых правілах ці наўрад апынецца ў ліку пазычальнікаў.
