З апоўначы ў Беларусі працуе аўтаматычная сістэма аплаты за праезд Beltoll

1 августа 2013
У гэтыя гадзіны ўжо ідзе размова аб першых заробленых дзясятках тысяч, а ў перспектыве 20-ці гадоў - мільярдах долараў. Яны пойдуць на павышэнне якасці беларускіх дарог. Прадаць сваю геаграфію - такая задача стаіць сёння. З аднаго боку, перавозчыкам прапаноўваецца хуткасная траса і бескантактная сістэма аплаты. Гэта эканомія часу. З другога, парадокс, але толькі на першы погляд, мы хочам, каб велікагруз у нас затрымаўся на лагістычным складзе, з разгрузкай, упакоўкай і перанакіраваннем грузавых патокаў. Беларусь - геаграфічна ў цэнтры Еўропы - паслядоўна ідзе да пазіцыі вялікага транспартнага вузла. Адзін з крокаў ужо зроблены. Сістэму Beltoll ацанілі вадзіцелі, а яе эфектыўнасць - эксперты.

Аляксандр Савенкавыслухаў і тых, і іншых.

Беларускія транзітныя калідоры даўно прывычныя як большасці нашых вадзіцеляў велікагрузаў, так і замежным перавозчыкам. Едуць з поўным спакоем, ведаючы, што ў дарозе наўрад ці можа нешта здарыцца. Але каб фуры па трасах ляцелі без праблем, дарожнае палатно патрабуе асаблівага догляду і, зразумела, немалых грошай. Якасны, роўны асфальт, рамонт і мадэрнізацыя пакрыцця - за задавальненне трэба плаціць. Галоўныя спажыўцы зручнага і бяспечнага перамяшчэння - грузаперавозчыкі і ўладальнікі транспартных кампаній - ведаюць гэтае правіла. Каб дарогі былі добрымі, яны павінны быць платнымі. Гэта ўжо еўрапейскі прынцып.

Існуючая да гэтага сістэма платных дарог у Беларусі была прадстаўленая толькі адной артэрыяй - трасай М1-Е30. На ёй знаходзіліся чатыры пункты спагнання дарожных збораў. Сумы на іх вар'іраваліся ад 4 да 15 еўра - у залежнасці ад масы аўтамабіля, яго вышыні, колькасці колавых восяў і нацыянальнай прыналежнасці машыны. Паводле слоў экспертаў, зборы за карыстанне дарогай былі ў 10, а то і 30 разоў меншыя, чым у найбліжэйшых суседзяў. Хоць і прыносілі яны прыбытак рэгулярна, але састарэлі фізічна і канцэптуальна. Не раз даводзілася чуць, як аўтамабілісты на такіх вось пунктах спагнання аплаты атрымлівалі шлагбаумам па даху. Ды і бюджэт на іх страчваў каля 20% збораў. Аб'язджалі.


Думаць пра рэканструкцыю не было сэнсу - дорага і неперспектыўна. Вось тады і было прынята рашэнне не аглядвацца назад, а зрабіць сапраўдны тэхналагічны прарыў. На дапамогу прыйшла аўстрыйская кампанія Kapsch Trafficcom. Гэта аўтарытэтная на міжнародным узроўні арганізацыя прапанавала новую для Беларусі мадэль аплаты праезду па платных дарогах. Бескантактную.

Размова аб укараненні электроннай сістэмы дарожных збораў была вынесена на ўзровень Прэзідэнта краіны. Менавіта транзітнае становішча Беларусі надало пытанню агульнадзяржаўнае значэнне. Бо праект быў не проста інвестыцыйным, а інавацыйным. Лейтматыў, які тады вылучыў Аляксандр Лукашэнка, стварэнне простай, празрыстай сістэмы дарожнай аплаты не на шкоду беларусам, яе эканоміцы і бяспецы.

Інвестары - людзі не выпадковыя. Імі ўжо рэалізавана, прычым паспяхова, звыш 140 падобных праектаў у 30 краінах. Аўстрыйцы з гадавым абаротам у мільярд долараў трымаюць 60% сусветнага рынку інфармацыйных праектаў у галіне транспарту. Таму кошт даверу роўны кошту пытання - 267 мільёнаў еўра.

І вось сёння Kapsch пабудаваў платную сістэму дарог у Беларусі за ўласныя сродкі, без аглядкі на рэспубліканскі бюджэт. Але беларускія кампаніі таксама паўдзельнічалі. З канца восені мінулага года ў нас створана замежнае прадпрыемства, супрацоўнікамі якога сталі 160 чалавек, усталяваныя 56 станцый аплаты і кантролю па ўсёй працягласці платных дарог. Акрамя таго, ужо адкрыта амаль 50 пунктаў абслугоўвання кліентаў і абсталяваныя 2 сучасныя цэнтры апрацоўкі інфармацыі.

Эрвін Топлак, галоўны аператыўны дырэктар Kapsch Trafficcom AG: Дзякуючы вопыту Kapsch па ўкараненні падобных сістэм у шматлікіх краінах свету і ў выніку скаардынаванай працы з Міністэрствам транспарту Беларусі і іншымі зацікаўленымі арганізацыямі, мы змаглі ў даволі сціснутыя тэрміны стварыць сучасную сістэму электроннага збору платы, якая адпавядае самым высокім стандартам якасці і прынясе карысць беларускай дзяржаве.

Пункт адліку новай эпохі беларускіх аўтамабільных дарог дадзены - сёння роўна апоўначы на карысць краіны запрацавала сістэма Beltoll. З гэтай нагоды ў Мінску прайшла ўрачыстая сустрэча тых, хто закладваў яе фундамент - аўстрыйскія інвестары, кіраўніцтва Мінтранса, кампанія Белаўтадар. Вядома, галоўнай тэмай для гутаркі стаў прынцып працы бескантактнай сістэмы.

Эрвін Топлак, галоўны аператыўны дырэктар Kapsch Trafficcom AG: Калі мы выбіраем краіну, мы заўсёды ацэньваем, наколькі краіна гатовая да такой сістэмы. І ў выпадку з Беларуссю мы бачылі, што краіна ўжо гатовая. Менавіта таму мы яе выбралі. Дарэчы, я не ездзіў так шмат па беларускіх дарогах, толькі недалёка ад Мінска, але паверце мне, якасць дарог тут значна лепшая, чым у некаторых іншых краінах.

Увогуле сістэма Beltoll закранула 815 кіламетраў беларускіх дарог. Гэта траса М1-Е30 - яна цалкам, усе астатнія дарогі 1 катэгорыі з індэксам М. Кожная з магістраляў, што вядуць да абласных цэнтраў, зараз на прамежкавым этапе, пакуль ідзе рэканструкцыя.

Новая сістэма аплаты датычыцца іншаземцаў на любых аўтамабілях, а таксама грузавікоў і аўтобусаў масай больш за 3 з паловай тоны. Плата не спаганяецца з легкавога транспарта краін мытнай тройкі. Вадзіцелям з нумарнымі знакамі іншых дзяржаў за праезд прыйдзецца заплаціць. Грузаперавозчыкі са значком BY таксама ў гэтым спісе - гэта агульнасусветная практыка.

Тарыфы вядомыя. Для легкавых гасцей з-за мяжы - 4 еўрацэнты, для аўтацягнікоў і аўтобусаў незалежна ад рэгістрацыі - ад 8 да 12 сотых еўра. Залежыць кошт праезду толькі ад колькасці восяў. У некаторых краінах існуюць іншыя крытэрыі, пачынаючы ад часу сутак і заканчваючы класам эмісіі паліва. Усе тарыфы за кіламетр шляху.

Сумы невялікія, калі параўнаць з іншымі еўрапейскімі краінамі. Напрыклад, у Польшчы, дзе дарогі з іх аварыйнасцю пакідаюць жадаць лепшага. Затое, як і ўсюды, кожная жалезная рамка сфатаграфуе, нават спыняцца не трэба.

Гэты жалезны цуд заходняй тэхнікі - спецыяльныя рамкі, так званыя парталы ў платную дарогу. Менавіта яны адказваюць за касавыя зборы. Тут выкарыстаны толькі перадавыя тэхналогіі - датчыкі, відэакамеры. Як запэўнілі спецыялісты, іх не падманеш - так ужо яны зробленыя. Хітрым вадзіцелям іх не аб'ехаць ні па раздзяляльнай паласе, ні нават па абочыне.

На металаканструкцыі, г.з. партале, што размешчаны над дарожным палатном, знаходзіцца набор датчыкаў, якія дазваляюць рэгістраваць праходжанне і выяўляць парушальніка парадку аплаты. На кожнай паласе знаходзяцца розныя датчыкі, аглядныя камеры.

Для свабоднага праезду пад парталам у платную дарогу неабходна наяўнасць спецыяльнага бартавога прыстасавання. Менавіта з ім і кантактуе рамка. Працуе ўсё на мікрахвалях. Гэта як у мабільным тэлефоне. Ролю сім-карты, з якой здымаюцца грошы, і выконвае гэты прыбор.

Сеанс сувязі з бартавой прыладай. Класіфікацыя і прыняцце рашэння аб зборы аплаты і перадачы ў цэнтральную сістэму. І гэта ўсё займае долі секунды. Гэта азначае, што няма неабходнасці спыняцца. Можна праязджаць пад рамкай, перабудоўвацца з паласы ў паласу. На рух гэта не паўплывае.

Бартавыя прыстасаванні можна купіць на АЗС або ў прыдарожных кафэ, пакуль толькі на алімпійцы і ўздоўж граніц краіны. Там жа можна папоўніць рахунак. Атрымліваюць прыбор таксама на прыгранічных пунктах. Час пэўны - з 9:00 да 22:00. Прылада выдаецца пад заклад, памер кошту ад 30 да 50 еўра. У залежнасці ад таго, легкавая або грузавая версія патрэбна. На кожны аўтамабіль - асобны дагавор.

Для вадзіцеляў-міжнароднікаў гэтыя прылады як абярэгі. Павесіў на лабавое шкло службовага цягача - едзеш спакойна. Электронная сістэма бескантактнай аплаты, аналагічная нашай, паспяхова працуе ў Польшчы, Аўстрыі, Чэхіі. Так што многія перавозчыкі з ёй знаёмыя і ў некаторых ужо цэлыя калекцыі.


Дарэчы, такія трафеі дальнабойшчыкаў ад кожнай краіны нездарма. Кожнаму з перавозчыкаў, які хоча скарыстацца нашымі платнымі дарогамі, неабходна набыць гэты дэвайс менавіта ў Беларусі. Для кожнага ён унікальны, таму што ў яго ўносяцца ўсе звесткі аб транспартным сродку, маршруце і стане рахунку аўтамабіліста. Менавіта таму ім нельга абмяняцца з кімсьці яшчэ.

Аляксей Лабанаў, начальнік упраўлення сістэмы Beltoll: Нават пры выкарыстанні аналагічных сістэм у Еўропе карыстальніку дарог неабходна скласці дагавор і атрымаць персаналізаванае бартавое прыстасаванне непасрэдна для працы ў беларускай сістэме. Гэта неабходнае патрабаванне. Наша сістэма не зробіць аплаты з бартавой прылады, якая не персаналізавана пад беларускую сістэму.

Гэта спецыяльны цэнтр, у які сцякаецца ўся інфармацыя аб меркаваных парушальніках. У кагосьці няма бартавога прыстасавання, камусьці рахунак папоўніць трэба. Ні адзін не схаваецца. Ды і памыліцца, пераконваюць тут, немагчыма. Кожны з так званых стваральнікаў інцыдэнтаў праходзіць праверку як мінімум двух спецыялістаў. Калі стала зразумела, што аўтамабіліст - парушальнік, за справу бярэцца транспартная інспекцыя.


Інфармацыя аб транспартным сродку - меркаваным парушальніку - у рэжыме анлайн паступае ў базу дадзеных. Таксама экіпажы інспектараў змогуць весці кантроль дзякуючы новым машынам. У Беларусі іх ужо 16, па 4 у Віцебска і Брэста. Астатнія працуюць на платных дарогах Мінскай вобласці.

Усіх, хто яшчэ не набыў спецыяльнае бартавое прыстасаванне, з дапамогай якога і ажыццяўляецца збор грошай, эксперты папярэджваюць. Штрафы за неаплачаны праезд немалыя - да 260 еўра.

Едзеш паблізу кас, тады едзеш не па трасе. Таму, думаць, дзе знайсці аб'езд, пазіцыя відавочна недзелавых людзей. Самы кароткі шлях да паспяховага бізнесу зараз ляжыць менавіта праз платную дарогу, падключаную да сістэмы Beltoll .

Сумнявацца ў неабходнасці інавацыйнай сістэмы аплаты не варта. Калі ўспомніць банальны курс алгебры, можна вырашыць адну няхітрую задачу. Умовы такія - двум грузаперавозчыкам, каб дабрацца з пункта А у пункт Б, неабходна пераадолець некаторую адлегласць. Зрабіць гэта трэба, не марнуючы часу. Тут ужо хто як, а першы, які ўмее лічыць, ды і лёс не выпрабоўваць, едзе па прамой. Другі, не надта дальнабачны дальнабойшчык, па зразумелых прычынах едзе па дузе і робіць крук. Вырашыў сэканоміць. Толькі незразумела на чым - на паліве або на нервах. Першым і ўсім задаволеным прыехаў той, каму не прыйшлося паварочваць. Другі і зусім не даехаў. Засеў дзесьці ў дарозе. Простая матэматыка - нічога больш.

І ўжо зараз вядомыя прамежкавыя звесткі працы сістэмы Beltoll. За першы дзень працы зафіксаваныя 22 тысячы карыстальнікаў платных дарог. Да гэтага моманту каля 50 тысяч бартавых прылад для бескантактнай аплаты паслугі набылі грузаперавозчыкі і замежныя карыстальнікі. У гэты ж час затрыманыя больш за 350 парушальнікаў, якія не захацелі скарыстацца паслугамі. Паводле ацэнак спецыялістаў, сістэма Beltoll ужо змагла зарабіць каля 600 мільёнаў рублёў.

Высокая і чыстая даходнасць дзяржавы. За 20 гадоў у планах зарабіць каля 3 мільярдаў долараў. Пасля вяртання ўкладзеных інвестарам сродкаў дарожная сістэма пяройдзе да Беларусі ва ўласнасць. Па дагаворы гэта будзе праз 20 гадоў. Сам праект, упэўненыя спецыялісты, акупіцца за рэкордныя 3 гады. Усе сабраныя грошы пойдуць на мадэрнізацыю аўтадарог да еўрапейскага ўзроўню, што, будзем спадзявацца, яшчэ больш раскрые наш транзітны патэнцыял.

Яўген Ісакоў, галоўны інжынер прадпрыемства па арганізацыі міжнародных перавозак: Мы спадзяёмся на тое, што ўвядзенне новай сістэмы аплаты па Beltoll дасць пэўныя перавагі ў скарачэнні часу перавозкі і дастаўкі грузаў.

Але не толькі ў транзітным складальніку крыецца прывілея Beltoll. Па сутнасці, сістэма - гэта эканомія часу для перавозчыкаў. І гэтая ж навінка ў маштабах краіны ўбудоўваецца ў лагістычную сістэму, да якой мы ідзём: калі краіна не проста дае дарогі для праезду, але гатовая забяспечыць якасць магістраляў, хуткасць. І гатовая на гэтай паслузе зарабіць. А сэканомлены час таксама пусціць у абарот. Аўтаматычная сістэма аплаты за праезд, а значыць, новая якасць дарог Беларусі, якія і так зарэкамендавалі сябе, правільна ўбудоўваецца ў разгалінаваную сістэму лагістычных цэнтраў. Тут і склады, і ўпакоўка, і яшчэ цэлы шэраг паслуг. Але гэта вялікая размова наперадзе.